Cinsi xəstəliklər

Cinsi yolla keçən xəstəliklər (CYKH) Cinsi yolla keçən xəstəliklər (CYKH), dünyada genital sistem və reproduktiv sağlamlıq üzərində ciddi təsirləri olan infeksiyalardır. Bu xəstəliklərin nəzarət altına alınması həm fərdi, həm də cəmiyyət sağlamlığı baxımından böyük əhəmiyyət kəsb edir. Lakin fərdi qorunma metodları haqqındakı məlumat çatışmazlığı və yanlış inanclar, infeksiyaların yayılmasına və sosial problemlərə yol aça bilər. Buna görə də erkən diaqnoz və müalicə üçün laboratoriya testlərinin istifadəsi həyati əhəmiyyət daşıyır.

Cinsi yolla keçən xəstəliklər, əksər hallarda qorunmasız cinsi əlaqə ilə keçən infeksiyalardır. Qadınların anatomik quruluşunun fərqliliyindən ötəri CYKH agentləri ilə infeksiyalaşma riski daha çoxdur. Cinsi əlaqə ilə keçən infeksiya agentləri, nadir hallarda qan nəqli, cərrahi müdaxilələr və ya hamiləlikdə anadan körpəyə keçə bilər.

Chlamydia Trachomatis Cinsi yolla keçən bu infeksiya, müalicə edilməzsə xüsusilə qadınlarda sonsuzluq kimi ciddi nəticələrə səbəb ola bilər. Eyni zamanda doğuş zamanı anadan körpəyə keçə bilər. Həm kişilərdə, həm də qadınlarda görülə bilən bu infeksiya, çox vaxt qadınlarda əlamət vermədən inkişaf edir və bu da infeksiyanın fərq edilmədən tərəfdaşlara keçməsinə səbəb ola bilər.

Gardnerella Vaginalis Adətən vaginal florada olan və bakterial vajinoz (BV) olaraq bilinən infeksiyaya səbəb ola bilən bir bakteriyadır. Bakterial vajinoz, vaginal floradakı tarazlığın pozulması nəticəsində ortaya çıxır və ən geniş yayılmış vaginal infeksiyalardan biridir. Vajinitin əsas səbəblərindən biri olan bu bakteri, kirli ağ rəngli, pis qoxulu axıntıya, qaşıntıya, yanmaya və cinsi əlaqə zamanı ağrıya səbəb ola bilər.

Neisseria Gonorrhoeae Xalq arasında belsoyuqluğu olaraq bilinən qonoreya, kişilərdə və qadınlarda pis qoxulu ağ axıntıya və sidiyə çıxarkən ağrıya səbəb olur. Enfekte qadınların çoxunda heç bir şikayətə səbəb olmaz. Əlamət göstərməsə də enfekte olan fərdlərin və tərəfdaşlarının müalicə edilməsi lazımdır. Ananın körpəyə keçirmə ehtimalı vardır. Xəstəlik doğuş kanalından körpəyə keçərək, yeni doğulan körpədə korluq və sətəlcəm kimi xəstəliklərə səbəb ola bilər. Xəstəliyin ilk əlamətləri 1 ay ərzində başlayır.

Ureaplasma Urealyticum/Parvum Tək başına xəstəlik meydana gətirmir. Lakin digər bakteriyalar ilə birlikdə özünü göstərməyə başlayır. Aydın əlamətlər göstərmədiyi üçün diaqnoz qoyulması çətindir, amma anormal yumurtalıq ağrıları bir göstərici ola bilər. Hamiləlikdə fərqli əlamətləri də ola bilər. Qadın və kişilərdə normal genital floranın tərkibində ola bilər. Lakin bəzi növləri, uretrit, sonsuzluq, erkən doğum və ölü doğum kimi ciddi vəziyyətlərə səbəb ola bilər.

Mycoplasma Genitalium/Hominis Laboratoriya şəraitində “Multipleks PCR” üsulu ilə aşkar edilməsi çətin olan bu bakteriya, genital bölgədə ciddi iltihabi hallara səbəb ola bilər. Mycoplasma genitalium, getdikcə daha çox diaqnoz qoyulan və müalicə edilməli olan bir cinsi yolla keçən infeksiyadır. Adətən əlamətsiz ola biləcəyi üçün, müntəzəm cinsi sağlamlıq yoxlamaları əhəmiyyətlidir. PCR testi ilə sürətli və düzgün şəkildə müəyyən edilə bilən bu infeksiya, erkən müalicə ilə asanlıqla nəzarət altına alına bilər.

Trichomonas Vaginalis Qadınlarda vaginal, kişilərdə isə uretral infeksiyalara səbəb olur və cinsi yolla keçər. Adətən vaginal axıntı, pelvik ağrı, cinsi əlaqə zamanı ağrı kimi əlamətlərlə özünü göstərən bir infeksiyadır. Erkən diaqnoz və müalicə, komplikasiyaların qarşısının alınmasında çox əhəmiyyətlidir. Cinsi sağlamlıq yoxlamaları və qorunmalı cinsi əlaqə, infeksiyanın yayılmasının qarşısını almağa kömək edə bilər.

Herpes Simplex Virus Type 1-2 Sidik yollarında müxtəlif xəstəlik və infeksiyalara, meningitə, uşaqlıq boynu xərçənginə və düşüklərə səbəb ola bilər. Ən böyük əlaməti də qadın reproduktiv orqanında qaşıntı və ağrılı uçuğa bənzəyən, içi maye dolu lezyonlar və sızanaq tipində görünə bilər. Bunlar qaşıntıya da səbəb ola bilər və çox ağrılı-yandırıcı yaralara çevrilə bilər. Bir müddət sonra öz-özünə sağala bilər, lakin təkrar etmə riski də mövcuddur. Genital uçuq problemi yaşayan qadınların dərhal bir mütəxəssisə müraciət etmələri, erkən diaqnozun qan və lezyon bölgəsindən alınacaq nümunələrlə təhlilləri edilərək müalicə olunmaları lazımdır.

Treponema Pallidum Sifilis (frengi) xəstəliyinə səbəb olan bu bakteriya, cinsi əlaqə ilə keçə biləcəyi kimi qan transfüzyonu ilə də keçə bilər. Həmçinin, hamiləlik və ya doğuş zamanı anadan körpəyə keçmə riski daşıyır.

Hepatit B (Sarılıq) Hepatit B, xalq arasında “sarılıq” olaraq bilinən xəstəlikdir. Qan yolu və cinsi əlaqə səbəbilə keçməsindən əlavə su və qida ilə də keçə bilən sarılıq növləri mövcuddur. Hepatit B qan yolu və cinsi yolla keçən xəstəlikdir. Ən vacib əlamətləri qaraciyərin böyüməsi və həssaslığı, normaldan daha sarı və ya qaranlıq sidik, güclü qızdırma və qusma ilədir. Hepatit B-nin konkret müalicəsi yoxdur, lakin bədəni gücləndirici müalicələr ilə xəstəliyin ziyanı azaldıla bilər.

Hepatit C Hepatit C virusu (HCV) infeksiyası ilə yaranan qaraciyər xəstəliyidir. Bu xəstəlik bir həftə davam edən kiçik bir xəstəlikdən, ömür boyu davam edən ağır bir xəstəliyə qədər dəyişə bilər. Hepatit C (HCV) əksər hallarda qan yolu ilə keçər. Hepatit C-nin cinsi yolla keçmə riski azdır. Ümumiyyətlə çoxlu cinsi əlaqələri olan insanlarda yaygındır.

HIV – AIDS HIV, cinsi əlaqə və qan yolu ilə keçən bir xəstəlikdir. AIDS, HIV səbəbi ilə insanlarda immun sisteminin çökməsinə səbəb olan yoluxucu bir xəstəlikdir. AIDS müalicəsi tam tapılmamış bir xəstəlikdir və hüceyrələrimizi infeksiyalaşdıraraq immun sistemini çökdürür, bədənimizi bütün xəstəliklərə qarşı daha zəif edir. AIDS, HIV infeksiyasının son mərhələsidir və bu mərhələdə ölümcül infeksiyalara və xərçəngə tez-tez rast gəlinir. HIV virusu bədənə girdikdən 3 ay sonra kifayət qədər antikor istehsal edildikdən sonra ELISA testi ilə müəyyən edilə bilər. Bəzi hallarda HIV virusu daşıyan şəxsdə xəstəlik yaşanmaya bilər. Lakin bu virusu daşıyanlar xəstəliyi başqasına keçə bilərlər.

Cinsi Yolla Keçən Xəstəliklərin Qarşısının Alınması Cinsi yolla keçən xəstəliklərdən qorunmaq mümkündür. Tək cinsiyyətə yönəlmək, düzgün istifadə olunduqda kondom istifadə etmək HIV də daxil olmaqla çoxsaylı CYKH-ə qarşı effektiv qoruma təmin edir. Hepatit B və HPV üçün təhlükəsiz və effektiv peyvəndlər mövcuddur. Bu peyvəndlər, xüsusilə gənc fərdlərdə bu infeksiyaların yayılmasının qarşısını almaqda önəmli rola malikdir.

Cinsi xəstəliklər paneli

KANDA;

İdrardan veya Varsa Üretral Akıntıdan veya Vajen/Serviks Sürüntüsünden Kültür ve Mikrobiyolojik İnceleme;

İdrardan veya Varsa Üretral Akıntıdan veya Vajen/Serviks Sürüntüsünden Multipleks PCR Analizi;